Blok zincir teknolojisi halen gelişmekte olan farklı katmanlardan oluşur. Bu katmanlar şunlardır:
Katman 0:
Bitcoin’in çıkışından önceki ağ modelleri katman 0 olarak adlandırılır. Basit düzeydeki yerel ağlardan başlayarak, internetin yaygınlaşmasıyla birlikte büyüyen tüm küresel ağ teknolojileri bu katmanın içindedir. Olağan bankacılık sistemleri ve verdikleri hizmetler de katman 0’a dahil edilir. Bir bankacılık işleminde, gönderdiğiniz para, ilgili bankanın sunucularındaki veri tabanlarına kayıt edilir. Bu veritabanları, kısıtlı sayıdaki sunucuda barındırılır. Çok sayıda güvenlik önlemi alınmış olsa bile verilerin doğruluğu ve bütünlüğü için merkezi bir otoriteye güvenmek zorunda kalırsınız.
Katman 1:
Bitcoin’in çıkış amacı, merkezi otoritelerden arındırılmış bir ağ kurmaktır. Birincil amacı finansal sistemleri merkeziyetsiz bir yapıya dönüştürmektir. Ayrıca geniş kapsamda merkeziyetsiz mutabakat anlamına da gelmektedir. Ağdaki işlemler çok sayıda kayıt tutucu bilgisayar tarafından kayıt altına alınarak zincire işlenir. Bu sayede kayıt altındaki veriler, gelecekte değiştirilemez ve suistimal edilemez. Bankacılık işlemlerinin temelinde; az sayıdaki ağa dayalı, merkezi bir mutabakat sistemi bulunmaktadır. Bitcoin ağında ise çok sayıda kayıt tutucu, şifrelenmiş verileri zincire kayıt ederek tüm işlemleri doğrular. Sonuç olarak işleminiz çok sayıda kayıt defterine eklenmiştir ve merkezi bir otoriteye güven duymanız gerekmez.
Pekala. Bu muhteşem. O halde hepimiz Bitcoin ağını kullanalım. Ve küresel bankacılığı bir karadeliğin olay ufkuna fırlatalım. Güzel olmaz mı?
Hayır. Ciddi bir sorunumuz var. Buna ölçeklenebilirlik diyoruz. Az sayıda kişiyle Bitcoin ağında işlem yapmak yeterince hızlıdır. Örneğin 10 kişinin işlemleri 50 adet kayıt tutucu deftere hızlı bir şekilde işlenebilir. Fakat sayı arttıkça kayıtları tutmak zorlaşır. Daha fazla işlem, daha fazla sayıda ve güçlü kayıt tutucuya ihtiyaç duyar. Artan donanım sayısı aynı zamanda enerji miktarını artırır. Bu da kayıt tutucuların maliyetlerini artırır. Sonucunda kullanıcılar için işlem maliyetleri artar.
Ölçeği biraz daha büyütelim. Merkezi borsalardaki emir defterlerini hayal edin. Saniyede onlarca, bazen yüzlerce işlem gerçekleşir. Sadece çiftler arasındaki takaslar değil, bir cüzdandan başka bir cüzdana fon aktarımlarını da düşünmeliyiz. Yüzbinlerce işlem talebi yorumlanmalı ve blok zincire kayıt edilmelidir. İşte blok zincir teknolojisinin günümüzdeki en büyük problemlerinden biri. Yoğun enerji tüketimi, yüksek donanım maliyetleri ve yüksek işlem ücretleri.
Bu çözülebilecek bir sorun mu?
Evet. Blok zincir teknolojisi zamanla bu sorunun üstesinden gelecektir. Çözüme giden yolda ilk ve en önemli katkı Ethereum ağı ile yapıldı. Programlanabilir yapısıyla merkeziyetsiz uygulamalara kapı araladı. Ethereum ağı, tıpkı Bitcoin gibi 1. katmanda yer alır. Blok zincir teknolojisine esneklik katan yapısı ile “merkeziyetsiz uygulamalar” yapmaya olanak tanır.
Katman 2
Bitcoin ve Ethereum iki farklı ağdır. Ethereum ağı da kendi içinde çok sayıda ağa sahiptir. Yüzlerce kripto para birimi ve proje, bu iki ana ağı temel alarak kripto para ekosistemini oluşturur. En çok ihtiyaç duyulan işlemler; zincir üzerinde ve zincirler arasında kripto para transferidir. Bu transfer işlemlerini mümkün olduğunca hızlı ve ölçeklenebilir yapmak için çeşitli projeler yürütülüyor. En başarılı girişimler şu ikisidir:
1- Lightning Network
Bitcoin teknolojisinin mirasçısıdır. Eşler arası bir kanal oluşturarak karşılıklı para transferi sağlar.
2- Connext Network
Ethereum teknolojisinin mirasçısıdır. Katman 2 ve EVM sistemleri arasında çapraz zincir işlemleri sağlar.
Görüleceği üzere, katman 2’yi tanımlayan aslın şey, zincirler arası iletişimi sağlayan, kapsayıcı teknolojilerdir.
Katman 3
Blok zincir teknolojisinin günümüzdeki son katmanıdır. “Uygulama katmanı” olarak da tanımlanır. Merkeziyetsiz uygulamalar (Dapps), merkeziyetsiz finans (Defi), Metaverse ve merkeziyetsiz borsalar bu katmanda sınıflandırılabilir.
Hydranet DEX, bir katman 3 çözümüdür. Katman 2’de yer alan protokolleri ve sundukları çözümleri, kendi çözümleriyle birleştirerek zincirler arası merkeziyetsiz takas imkanı sağlar. Gerçek varlıklarla, ölçeklenebilir ve hızlı takas yapabilirsiniz.
Leave a Comment